Pənahəli xan Cavanşirin başdaşı bərpadan sonra ilk dəfə nümayiş olunub

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində keçirilmiş növbəti tədbirdə Qarabağ xanlığının yaradıcısı, Şuşa şəhərinin banisi Pənahəli xan Cavanşirin (1693-1763) başdaşı bərpadan sonra geniş ictimaiyyətə təqdim edilib.

"Report" xəbər verir ki, açılış mərasimində Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Baş direktoru, akademik Nailə Vəlixanlı, AMEA-nın vitse-prezidentləri- akademik İsa Həbibbəyli, akademik Gövhər Baxşəliyeva, muzeyin icraçı direktoru, t.ü.f.d., dosent Fərhad Cabbarov, AMEA Rəyasət Heyəti aparatının məsul əməkdaşları, KİV, ictimaiyyət və mədəniyyət nümayəndələri, muzey əməkdaşları iştirak ediblər.

Tədbiri giriş sözü ilə akademik Nailə Vəlixanlı açaraq, tədbirin əhəmiyyəti barədə ətraflı məlumat verib. Akademik qeyd etdi ki, son illər Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində Qarabağ, o cümlədən Şuşa şəhərinin tarixi və mədəniyyəti ilə bağlı zəngin kolleksiyanın toplanması, tədqiqi və təbliği sistemli şəkil almışdır. N.Vəlixanlı həmçinin zalda Qarabağ və Şuşa tarixi ilə bağlı bir sıra digər unikal eksponatların da nümayiş olunduğunu vurğuladı. Bildirdi ki, bu gün ilk dəfə üzərində Qarabağda zərb edilməsi barədə yazı olan XIV əsrin gümüş pulu, Qarabağ xanlığının “panabadi” pulları, Şuşa qala qapılarının iki gümüş açarı, İbrahimxəlil xanın (1763 -1806) hakimiyyət rəmzi olan şeşpəri, nadir sənəd, foto və rəsmlər, musiqi alətləri, şair Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi inşa edilən zaman tikinti yerində aşkarlanan gil qab və başqa dəyərli eksponatlar da nümayiş olunur.

AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli qeyd etdi ki, bu sərgi ictimai, siyasi və tarixi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İ.Həbibbəyli muzeydə Qarabağ xanı Pənahəli xan Cavanşirin başdaşının bərpadan sonra ilk dəfə geniş ictimaiyyətə təqdim olunmasının təqdirəlayiq, tarixi bir hadisə olduğunu xüsusilə vurğuladı. Akademik çıxışında Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində keçirilən sərgilərin, tədbirlərin mühüm əhəmiyyətə malik olduğunu və muzeydə qorunub saxlanılan qiymətli eksponatların, maddi-mədəniyyət abidələrimizin ziyarətçilərdə tariximizin və mədəniyyətimizin bu günədək keçdiyi inkişaf yolu barədə ətraflı təsəvvür formalaşdırmasına imkan verdiyini də bildirib.

AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik Gövhər Baxşəliyeva isə nümayiş olunan Qarabağ və Şuşa tarixi ilə bağlı eksponatların həmin dövrün araşdırılması, tədqiqi və təbliği baxımından tədqiqatçılar üçün əhəmiyyətli mənbə olacağını tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb.

Məlumdur ki, Pənahəli xan Ağdamın İmarət qəbiristanlığında dəfn edilmiş, qəbri üzərində türbə inşa olunmuşdur. Pənahəli xanın türbəsi haqqında ilk elmi məlumatlar 1940-cı illərdə verilsə də, yalnız 1970-ci illərdə onların əsaslı şəkildə tədqiqi həyata keçirilib. Türbədə xanın qəbri üzərində olan başdaşı 1974-cü ildə Bakıya gətirilmiş, Azərbaycan Tarixi Muzeyinə təhvil verilmişdir. Uzun müddət ərzində müvafiq şərait olmadan saxlanılan başdaşının zahiri görünüşü qeyri-qənaətbəxş idi. Nəticədə kolleksiyaya daxil olan eksponatların tarixçələrinin öyrənilməsi, onların tədqiq edilməsi, təmir və bərpa olunması, təmizlənməsi çox vaxt və səy tələb edib.

Muzeyin Elmi ekspozisiya və sərgilərin təşkili şöbəsinin müdiri, sərginin kuratoru, t.ü.f.d,, dosent Səbuhi Əhmədov qeyd edib ki, muzeyin Bərpa laboratoriyasında başdaşı üzərindəki yazı və naxışlar orijinal hallarına xələl yetirmədən müasir vasitə və üsullar istifadə edilərək təmizlənmiş, zədəli yerləri bərpa edilib. Başdaşının nümayişi üçün muzeyin daimi ekspozisiyasının 1-ci mərtəbəsində zal ayrılmış, burada İmarət qəbiristanlığındakı türbənin maketi hazırlanmış və başdaşı qurulub. Həmçinin zalda başdaşının yazısının oxunması, türbənin tarixi ilə bağlı məlumatlar olan informasiya panelləri, rəssam Əjdər Qafarovun “Pənahəli xan Cavanşir” adlı rəsm əsəri yerləşdirilib.