Həftənin oyunu: Bir ilə xeyli dəyişən şahmatçı

"Report" beynəlxalq qrossmeysterlər Vasif Durarbəyli və Burak Fıratın növbəti yazısını təqdim edir...

Yunan filosofu Heraklit bir dəfə demişdi: "Heç bir insan eyni çaya iki dəfə ayağını sala bilməz. Çünki nə çay, nə də insan eynidir”.

Çay hissəsi ilə bağlı yaxşı məqama toxunduğunu düşünürəm, ancaq digər hissədən əmin deyiləm. İnsanların bu qədər sürətli dəyişə biləcəyini düşünmürəm.

Bununla belə, bir ilin insanı əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirə biləcəyini zənn edirəm. İddiaçılar Turnirinin ikinci yarısında müşahidə etdiyimiz məgər bu deyildimi? Görünən odur ki, iştirakçılar bir il əvvəl turnirin ilk yarısını oynayan eyni şahmatçılar deyillər.

Ən başlıcası, turnirin ilk yarısında performansı xüsusilə gözə çarpmayan Aniş Giri bundan sonra şahmat qabiliyyətlərini kəskin şəkildə artırdı. “Magnus Carlsen Invitational”dan bəri onun oyunları diqqətimi çəkdi və bu zaman oyunlarından mənə hər ay onun oyun səviyyəsini xeyli yaxşılaşdırdığı aydın oldu.

Nəhayət, “Tata Steel”də və “Magnus Carlsen Invitational”ın V mərhələsində son dərəcə yaxşı oynadı. Açığı, onu İddiaçılar Turniri hələ başlamamışdan öncə ikinci hissəni qazanmağa favorit hesab edirdim.

(24) Karuana,Fabiano (2820) - Giri,Aniş (2776) [B45]

FIDE İddiaçılar Turniri 2020 Yekaterinburg (12), 24.04.2021

[Durarbayli,Vasif]

1.e4 c5 2.Af3 e6 [Giri, İddiaçılar Turnirinin ikinci yarısında artıq iki dəfə 2... Ac6 oynadı. Girinin hər iki rəqibi Sveshnikov davamiyyətinə getdi. Ancaq bunu Karuanaya qarşı oynamadı. Yəqin ki, Giri, Dünya Çempionatı matçında (2018) Caruana tərəfindən istifadə olunan Rossolimo davamiyyətindən və ya Sveshnikovdakı 7.Ad5 davamiyyətindən çəkindi. Daha əvvəl bu gedişi 3 dəfə oynamışdı.]

3.d4 cxd4 4.Axd4 Af6 5.Ac3 Ac6 6.a3 [6.Adb5 Gördüyünüz kimi, Girinin Yakovenkoya qarşı məqsədi Sveşnikovdan qaçmaq deyildi. 6...d6 7.Ff4 e5 8.Fg5 a6 9.Aa3 b5 ½–½ (32) Jakovenko,D (2719)-Giri,A (2797) Shenzhen 2019]

6...Fe7 [6...Vc7 7.Fe2 (7.Fe3!? Üstünlük üçün bu, başlıca yol idi. 7...a6 8.f4 Axd4 9.Fxd4 Vxf4? 10.g3 Vc7 11.e5 Ad5 12.Ae4 b5 13.Fg2+_ 1–0 (41) Burke,J (2550)-Durarbayli,V (2628) Ledyard 2019) 7...a6 8.f4 Axd4 9.Vxd4 Fc5 10.Vd3 d5 11.exd5 exd5 12.Fe3 Ff5! 13.Vxf5 Fxe3= ½–½ (20) Caruana,F (2835) - Mamedyarov,S (2764) Karlsruhe 2020]

7.Fe3 [7.f4 d6 8.Af3 0–0 9.Fd3 a6 10.0–0 b5= ½–½ (54) Anand,V (2756)-Giri,A (2779) Saint Louis 2019]

7...0–0 8.Fe2 d6 9.Vd3!?N [9.Qd2 ilə müqayisədə 10...Ae4! gedişinə icazə vermir.]

[9.0–0?! Bu, Qaralar üçün yaxşı hesab edilən Scheveningen quruluşuna bənzəyir, amma burada Ağlar mənim üçün heç bir mənası olmayan a3 oynadı, baxmayaraq ki, bu vəziyyət 15 yaşlı Aniş Girinin oyununda yaranmışdı. 9...e5! (9...Vc7 10.Ve1!? Axd4 (10...Ae5?! 11.Td1 Fd7 12.f4 Ac4 13.Adb5 Fxb5 14.Axb5 Vc6 15.Ad4 Vc8 16.Fc1+_ 1–0 (29) Giri,A (2552)-Maenhout,T (2312) Netherlands 2009) 11.Fxd4 Fd7 12.f4 e5 13.fxe5 dxe5 14.Vg3 Fc5 15.Fxc5 Vxc5+ 16.Şh1 Şh8=) 10.Ab3

a) 10.Af3 Fe6N (10...h6 11.Fc4 Fe6 12.Vd3 Tc8 13.Ad5 Vd7 14.Tad1+= 1–0 (36) Fedorchuk,S (2615)-Loiseau,Q (2457) Chartres 2020) 11.Vd2 h6= Qaralar Fc4 gedişinə imkan vermir.;

b) 10.Axc6?! bxc6 11.f4 exf4 12.Txf4 (12.Fxf4? Vb6+ 13.Şh1 Vxb2_+) 12...Ad7=+;

10...Fe6 11.Ff3 Tematik d5 ideyasını dayandırır. 11...Aa5 (11...Ad7!?N 12.Vd2 Ab6 13.Fe2 Ac4 14.Fxc4 Fxc4 15.Tfd1 Vc8 16.Ad5 Fd8=) 12.Axa5 Vxa5 13.Vd2 Tfc8 14.Tfc1 Tc6 15.Ad5 Vxd2 16.Axe7+ Şf8 17.Fxd2 Şxe7= ½–½ (43) Kuczynski,R (2430)-Gdanski,J (2530) Polanica Zdroj 1999; 9.Vd2 e5 10.Ab3 Axe4! 11.Axe4 d5 12.Ac3 (12.Aec5 d4_+) 12...d4 13.Td1 Ff5 14.0–0 Tc8 15.Fb5 dxc3 16.Vxc3 Vc7=]

9...Fd7 [9...e5 10.Ab3 Fe6 11.Td1+=]

10.f4 e5! [Scheveningen üçün tipik, amma lazımlı gediş. Qaralar Ağlara mərkəzə nəzarət etməyə imkan vermir.]

11.Axc6 [11.Adb5 Vb8 12.0–0–0 Td8 13.Ad5 Axd5 14.exd5 exf4 15.Fxf4 Ae5 16.Fxe5 dxe5 gərgin]

11...bxc6 12.0–0 exf4 13.Fxf4

Fe6?! [13...Fg4! 14.Tad1 (14.Şh1 Fxe2 15.Vxe2 Vb6 16.b3 Vc5 17.Tf3 Tfe8=) 14...Fxe2 15.Axe2 (15.Vxe2 Vb6+ 16.Ve3 Vxb2 17.Fxd6 Fxd6 18.Txd6 Vxa3) 15...d5 16.e5 Ae4=]

14.Vg3 [Ağlar 9.Vd3!? yeniliyindən istifadə etdi!]

14...Ad7 [14...h5 Göründüyü kimi, Stockfish qaydasına ( komputer) görə, tarazlığı qoruyan tək hərəkət bu idi! Buna çox şübhə edirəm, amma bir komputerlə mübahisə etmək mənasızdır. Həm də Qaralar üçün bu mövqedə oynamaq praktik olaraq çətindir.]

15.Tad1+= Te8 16.Şh1 Vb8 17.b4?! [Körpüləri yandırır. Hücum alınmasa, Ağların bəzi zəiflikləri olacaq]

[17.b3 Sadə gediş. Tez-tez olur ki, sadə gedişlər elə ən yaxşı gedişlərdəndir. Ae2, Ad4 ilə 17...Ae5 18.Fh5! ideyası. Manevri dayandırmaq üçün nə isə təklif etmək heç də asan deyil.]

17...Ae5 18.b5 [d5-də zəiflik yaratmaq istəyir.]

18...Tc8 19.bxc6 Txc6 20.Ad5 Vf8! [budur. Hücum sona çatdı və Ağlar bərabərləşdirməlidir.]

21.c3 [21.c4! Axc4 (21...Tac8 22.Fxe5 dxe5 23.Vxe5 Fxa3 24.Vg3= Aydındır ki, piyada c4-də yaxşı mövqedədir. İnanmıram ki, Ağlar atla d5 xanasında uduzmağa risk eləsin) 22.Fxc4 Txc4 23.Axe7+ Vxe7 24.Fxd6=]

21...Tac8 22.Tc1?! [Düşünürəm ki, Karuana 21.c3-dən oyuna nəzarəti itirib və vəziyyəti hər gedişdən sonra daha da pisləşir. Əlbəttə, buna həm də Girinin texnikası səbəb oldu]

[22.Fxe5 dxe5 23.Vxe5 Fxd5 (23...Fxa3) 24.Txd5 (24.exd5 Fd6 25.Vd4 Txc3) 24...Txc3 25.Td7 Ff6 26.Vf4 Vc5 27.e5! Vxe5 28.Vxe5 Fxe5 29.Txa7=]

22...Ag6 23.Fd2 Fh4! [Filləri dəyişmək istəyir.]

24.Ve3 Tc5 25.c4 h6! 26.Vb3

Fg5! 27.Fxg5 hxg5 28.Vg3 Vd8 29.Tcd1 Fxd5! 30.exd5 Af4 31.Vf2 T8c7 32.Td4 [32.g3!? Axe2 33.Vxe2 Vc8 e6 –ya nəzarət edir. (33...Txc4? 34.Txf7!! Şxf7 35.Ve6+ Şf8 36.Tf1+ Tf4 37.gxf4 Tf7 38.Tc1 Tc7=) 34.Vh5 Txc4 35.Vxg5 Tc2 36.Td2 Ağarın sağ qalmaq üçün daha yaxşı şansı ola bilər]

32...Ve8 33.Ff3 Txc4 34.Txc4 Txc4 35.Vxa7 Ta4 36.Vf2 [Giri: 36.Vb6 Txa3! 37.Vxd6? Txf3! 38.gxf3 Ve2–+; 36.Vc7 Son ümid. Lakin hətta ardıcıl gedişlərdən sonra da Ağların sağ qalmasına inanmaq çətindir. 36...Txa3 37.h4! Ag6 (37...Txf3? 38.gxf3 Ve2 39.Vc8+ Şh7 40.Vf5+=) 38.hxg5 Ta4 39.g3 Ve5 40.Vc8+ Af8 41.g6! f6 42.Şg2 Vg5 43.Tf2 Vxg6 Vəziyyəti saxlamaq hələ də çətindir.]

36...Txa3–+ 37.h4 Ve5 38.hxg5 Vxg5 39.Te1 Ta8 40.Fe4 Ta2 [40...f5!]

41.Tb1 Ta8 42.Te1

f5! 43.Fb1 Şf7 44.Te3 Th8+ 45.Şg1 Axg2

0–1.