Fatih Birol: “Dünya neft bazarı çox böyük tərəddüd və qeyri-müəyyənlik astanasındadir"

Dünyanın neft və təbii qaz tədarüklərinə artan geosiyasi təhdidlər - antropogen iqlim dəyişikliyi ilə bağlı narahatlıqlara əlavə olaraq - qalıq yanacaqların etibarlı və təhlükəsiz enerji mənbələri kimi cəlbediciliyini daha çox sarsıdır.

"Report" xəbər verir ki, bunu Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) rəhbəri Fatih Birol “S&P Global Commodity Insights” beynəlxalq agentliyinə müsahibəsində deyib.

"Neft bazarı çox böyük tərəddüd və qeyri-müəyyənlik astanasındadir. Məsələ bir və ya bir neçə neft istehsalçısı olan ölkənin bilavasitə böhrana qarışıb-qarışmamasındadır. Bu belədirsə, bazarın tədarüklərdə fasilələr və yüksək qiymətlər planında əziyyət çəkəcəyini görə bilərik”, - o vurğulayıb.

Onun sözlərinə görə, Yaxın Şərqdə münaqişənin daha geniş yayılması qorxusu "OPEC+" ölkələrinin tədarüklərini könüllü şəkildə azaldılması ilə Ukraynada davam edən münaqişə və Rusiyaya qarşı sanksiyalarla bağlı artan geosiyasi risklərin birləşməsi neft bazarlarında yüksək əhvali-ruhiyyəni gücləndirib: "Qərbin Rusiya neftinin ixracına tətbiq etdiyi sanksiyalar ötən il Ukraynada müharibə başlayandan sonra xam neft və dizel yanacağının Avropaya axınının strukturunu dəyişib. Yəmən isə Yaxın Şərqdə artan eskalasiya səbəbindən qlobal neft bazarları üçün potensial güclü nöqtəyə çevrilib".

“S&P Global Platts”ın hesablamalarına görə, 2023-cü ilin əvvəlindən “Brent” markalı neftin qiyməti təxminən 13 ABŞ dolları artıb.

F.Birol qeyd edib ki, insanlar ekstremal hava hadisələrini də qalıq yanacaq istifadəsi ilə əlaqələndirirlər və iqlim böhranının dərinləşməsinə də cavabdehdirlər.

Oktyabrın 12-də neft bazarı ilə bağlı son aylıq hesabatında IEA, İsraildə münaqişənin ekskalasiyası Yaxın Şərqdən neft tədarükünə təsir edərsə, strateji ehtiyatların koordinasiyalı buraxılması ilə addım atmağa hazır olduğunu bildirib. İsrail və HƏMAS arasındakı qarşıdurmanın bu günə qədər fiziki neft tədarükünə birbaşa təsir göstərmədiyini qeyd edən IEA, bu qarşıdurmanın siyasi cəhətdən bütün Yaxın Şərqə yayıla biləcəyinə dair hər hansı bir əlamət olarsa, beynəlxalq ictimaiyyət regiona neft axınları üçün mümkün risklərə diqqətini artıracaq.

Gələcəyi nəzərə alan F.Birol xəbərdarlıq edib ki, Qərbin Rusiyanın neft və təbii qazından uzaqlaşması bu təbii ehtiyatların tədarükünün tələb və təklif perspektivləri üçün uzunmüddətli nəticələrə səbəb olacaq.

Oktyabr ayında dərc olunan 2023-cü il Dünya Enerji Perspektivləri hesabatında IEA bildirib ki, onun mərkəzi ssenarisinə əsasən, kömür, neft və təbii qaza qlobal tələbin, əsasən günəş enerjisi sahəsində sürətli irəliləyişlə əlaqədar olaraq, onilliyin sonuna qədər pik həddə çatacağı gözlənilir.

“Hökumətlər, şirkətlər və investorlar ekolojı təmiz enerjiyə keçidi dəstəkləməli və ona müdaxilə etməməlidirlər. Çünki bu, yeni sənaye imkanları və iş yerləri, daha çox enerji təhlükəsizliyi, daha təmiz hava, hər kəsin enerjiyə çıxışı və hamı üçün təhlükəsiz iqlim daxil olmaqla böyük üstünlüklər təklif edir”, - o bildirib.