Azərbaycanda 20 növ quşun adı dəyişdirilib - SİYAHI

AMEA-nın Zoologiya İnstitutu bəzi quş növlərinin adlarının dəyişdirilməsi məsələsinə aydınlıq gətirib.

İnstitutun direktoru Elman Yusifov “Report”a açıqlamasında deyib ki, son dövrlər Azərbaycan faunasında quşların sayı və adları barədə mütəxəssislərin müxtəlif fikirləri bəzi çaşqınlıq yaradırdı.

O qeyd edib ki, bəzən də regionlarda quş adları fərqli formada bir neçə versiyada deyilirdi: “Bəzi mənbələrdə, xüsusilə də Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyində yeksənəq adlar olurdu. Ona görə də institutun Elmi Şurası qərara aldı ki, Azərbaycan faunasının taksonomik spektrini tərtib olunsun və ona görə də belə zərurət yarandı. Bu məsələdə tək bizim institut yox, ETSN, Bakı Dövlət Universiteti, Naxçıvan Bioresurslar İnstitutu və Gəncədən olan mütəxəssislər cəlb edilərək yekun qərar hər kəsə deyildi. Bəzi quş adları birdəfəlik, bəziləri də müəyyən mənada dəyişdi. Yaxın vaxtlarda həmin adlar nəşr ediləcək”.

E.Yusifov xatırladıb ki, Azərbaycan faunasında 405 quş növü təsdiq edilib və onun içərisində mübahisə doğuran 20 adı ortaq məxrəcə gəlinərək dəyişdirilib.

Zooloji Muzeyin müdiri Səbinə Bünyatova isə qeyd edib ki, quş adlarının dəyişdirilməsi barədə Azərbaycan onurğalılar faunasının taksonomik spektrinin müzakirəsi zamanı qərar qəbul edilib.

O bildirib ki, indiyə qədər ornitoloqlar tərəfindən təqdim olunan 140 növün adları arasında fərqlilik olub: “Bu müzakirə olunaraq yekun adlar qəbul edildi. Müzakirəyə çıxarılan 20 quş növünün yerli adları ornitoloqlar Elçin Sultanov, İlyas Babayev, Tahir Kərimov, Əbülfəz Tağıyev, Sevinc Rəcəbova, AMEA-nın Zoologiyaİnstitutunun direktoru Elman Yusifov, elmlər işlər üzrə direktor müavini Elşad Əhmədov və Quru onurğalıları laboratoriyasının müdiri Qiyas Quliyev arasında müzakirə olundu və səs çoxluğu ilə yekun adlar qəbul olundu”.

S.Bünyatova qəbul olunan yeni adların izahını da verib: "Belə ki, maygülü adlandırılan quş növünün adı dəyişdirilərək batağan kimi qəbul olundu. Batağan adı quşun suyun dərinliklərinə baş vurmaq xüsusiyyəti əsas götürülərək seçildi.

Lələk örtüyünün xallı naxışa malik olması əsas götürülərək böyük qartalça və ya çığırğan qartalça növünün yeni adı böyük xallı qartal qəbul edildi.

Həmçinin, ördəktutan qızılquş və ya ördəktutan kimi tanıdığımız quş növünün adının, bu növün bioloji xüsusiyyətlərini tam əks etdirmədiyini və ölçücə kiçik olan bu quşun təbiətdə ördək ovlanması faktının yanlış olduğu əsas götürülərək sərçəkimilərə aid kiçik quşlarla qidalanan qızılquş növünün adı sərçəçalan kimi dəyişdirildi.

Qəşəng durna növünün adı isə telli durna qəbul edildi. Bu növün baş hissəsində tel formasında uzanan lələk topası olur.

Dovdaqlar fəsiləsinə aid olan müxtəlif ədəbiyyatlarda cek, gözəl cek, qəşəng baladovdaq kimi yazılan növün adı qəşəng dovdaq təklif olundu.

Həmçinin alman və rus dili mənşəli bir sıra adlar milli adlarla dəyişdirildi:

trinqa – otluq cüllütü, bekas – meşə cüllütü, sterna – sümrü, sitta – fitçi, tixodrom – qaya quşu və s. Kölgəlik yarpaqgüdəni əvəzinə sin-sin yarpaqgüdəni qəbul edildi, çünki növ bu cür səs çıxarır, lakin ədəbiyyatlarda səhvən “теньковка” adı “kölgə” kimi tərcümə edilib".

Tam siyahını təqdim edirik:

Köhnə adlar	Yeni adlar
Maygülü	batağan
Böyük qartalca, çığırğan qartalca	Böyük xallı qartal
Ördəktutan qızılquş, ördəktutan	sərçəçalan
Qəşəng durna	Telli durna
Cek, gözəl cek	gözəl dovdaq
Trinqa	otluq cüllütü
Bekas	meşə cüllütü
Sterna	Sümrü
Adi sitta	adi fitçi
Qırmızıqanad tixodrom	qırmızqanad qaya quşu
Kölgəlik yarpaqgüdəni	Sin-sin yarpaqgüdəni
İlanboyun	adi buruqboyun
Alacəhrə	alaçöhrə
Toğlugötürən	saqqallı kərkəs
Leşyeyən qartal	leşyeyən ağkərkəs
Sultan toyuğu	Sultan quşu
Torağay	turağay
Sarıdimdik qarğa	Sarıdimdik dolaşa
Tuvik	Tüviy
Anqut	qırmızı ördək