Qərbi Azərbaycan Xronikası: 1915-ci ildə Çaykəndin əhalisi Tovuz və Gədəbəyə köç edib

Bu gün Baku TV-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifi olduğu "Həyat Hekayəsi" verilişinin növbəti buraxılışı hazırlanıb.

"Report" xəbər verir ki, "Qaraqoyunlu dərəsində heç vaxt erməni kəndi olmayıb" adlı veriliş Qaraqoyunlu dərəsinin, Çəmbərək rayonunun Çaykənd kənd sakini Əflatun Abdullayevin həyat hekayəsinə həsr olunub.

O, uşaqlıq, məktəb illərindən söz açıb, kənddə nənəsinin yanında böyüdüyünü deyib: "Uşaqlığımız çox maraqlı keçirdi. Biz nənələrimizin, babalarımızın yanında çox mehriban, gözəl yaşayırdıq. Çaykənd əzəmətli kiçik Qafqaz sıra dağlarının arasında yerləşir. Tərsə çayı, Bəryabad çayı və Qəzənüçən çayının birləşməsinə görə adı Çaykənd adlandırılıb. Hər tərəf səfalı yerlər, gözəl bulaqlar, yaylaqlar idi".

Ə.Abdullayev ata-babaların, kənddə ağsaqqal kişilərin onlara danışdığı erməni vəhşiliklərindən söz açıb: "1988-ci ilə kimi Qaraqoyunlu dərəsi 1905, 1915, 1918 və 1948-1951-ci illərdə dörd dəfə deportasiyaya məruz qalıb. 1915-ci ildə Andranikin qoşunu Türkiyədən qaçandan sonra Dilcana gəlib. Dilcandan keçib Qaraqoyunlu dərəsinə hücum etmək istəyəndə Darlıq dərəsində kənd camaatı daşnakların qabağını kəsib geri qaytarıblar. O vaxt camaat Tovuz və Gədəbəyə köç edib. 1916-cı ildə yaz vaxtı geri qayıdanda görüblər ki, kəndlərə Türkiyədən gəlmə ermənilər yerləşdiriliblər. Camaat erməniləri kənddən qovub. Qaraqoyunlu dərəsində heç vaxt erməni kəndi olmayıb".

Onun sözlərinə görə, 1988-ci ildə ermənilər camaatı köhnə avtobuslara doldurub Qazax ilə sərhədə töküblər: "1988-ci il dekabrın 3-4-də Çaykənd camaatı kəndi məcburən tərk etdi. Evdən heç kim bir çöp də belə götürə bilmədi. Biz Şəmkir rayonunun Barun-Barsum, indiki Aşağı Çaykənd, Yuxarı Çaykəndə, oradan da Sumqayıt şəhərinə köçdük".

Çaykənd sakini yuxularında ancaq doğma yurdu gördüyünü, imkan olsa, kəndinə qanad açıb uçaraq getmək istədiyini vurğulayıb: "O səfalı yerlər yaddan çıxan deyil. Haçatəpə qəbiristanlığında atamın, nənəmin, babamın qəbrini ziyarət etmək istəyirəm. Qarabağa, Zəngəzura köç, böyük qayıdış başlayıb. O qayıdış bir gün bizə də qismət olacaq, buna inanıram. Qayıdanda ilk olaraq evimin qabağında düşüb, 36 ildir bizi gözləyən torpağımı öpəcəyəm".

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi "XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin", - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.