Həftənin oyunu: "Görəsən, harada səhv etdim"?

"Report" beynəlxalq qrossmeysterlər Vasif Durarbəyli və Burak Fıratın yeni yazısını təqdim edir...

Heç rəqibiniz sizdən tamamilə üstün oyun nümayiş etdirib, sizə isə az da olsa, şans vermədiyini hiss edib, “Görəsən, harada səhv etdim” deyə düşünmüsünüz?

Bu, adətən, fərqli siniflərdən olan iki oyunçu bir-biri ilə qarşılaşdıqda baş verir və bu zaman güclü tərəf rəqibinin öyrəşdiklərindən fərqli və inkişaf etmiş texnikalardan istifadə edir. Tərəflərdən biri diqqətsizlikdən kobud səhv etməsə də, vəziyyət hər gedişdə zəif oyunçu üçün daha da pisləşir.

Bunu “Kitab oyunu” adlandırmaq istəyirəm, çünki bu tip oyunlar əsasən hər hansı şahmat kitabına daxil edilə bilər. Lakin bəzən yerlər tərsinə dönə və reytinqinə görə daha zəif olan oyunçu (bəzən qabiliyyətlərinin səhv dəyərləndirilməsi baş verə bilər) hər kəsi təəccübləndirərək daha yüksək reytinqli rəqibini üstələyə bilər! Bu da bizi həftənin oyununa gətirib-çıxarır ...

Həftənin oyunu: Svane, Frederik və Bluebaum, Matthias

Svane gənc Almaniyalı oyunçudur. Deməliyəm ki, Bluebaum yalnız iki əhəmiyyətsiz səhv etdikdən sonra Svane rəqibini tamamilə üstələdi. Bu oyun məni heyrətləndirir və belə bir şah əsərinin gələcəkdə bir çox mövqe oyunu şahmat kitablarında önə çıxacağına inanıram!

(22) Svane,Frederik (2421) - Bluebaum,Matthias (2670) [A34]

DSB-Kader-Challenge 2021 Magdeburg (1.3), 05.04.2021

[Durarbayli Vasif]

1.Af3 Af6 2.g3 c5 3.Fg2 Ac6 4.c4 d5 5.cxd5 Axd5 6.Ac3 Ac7 7.d3!? [Ağlar qalaqurma gedişi etmədən tempi saxlamaq istəyir.]

[7.0–0 Əsas xətdən uzaqda.]

7...e5 8.Ad2 Fe7 [8...Fd7 Qara Bc6 xanasına icazə vermək istəməzsə, bu çox dinamik vəziyyətlərə gətirib çıxaracaq. 9.0–0 (9.Ac4? b5! 10.Ae3 (10.Fxc6 Fxc6 11.Axe5 Fxh1–+) 10...Fe7 11.0–0 0–0=+) 9...Fe7 10.Ac4 f6 Bc6-ya qarşı müdafiə vəziyyəti. (10...0–0 11.Fxc6 Fxc6 12.Axe5 Fe8 Qara kompensasiyaya malikdir, lakin Ağ ilə oynamaq daha asandır. 13.Vb3 b6 14.Fe3 Şh8 15.Tad1 f6 16.Af3 Ff7 17.Vc2 Ad5 18.d4 Axe3 19.fxe3 Vc7 20.d5 Fd6 21.Ab5 Vd7 22.Axd6 Vxd6+_ 1–0 (65) Tomashevsky,E (2684)-Najer,E (2669) Dagomys 2009) 11.f4!? b5 12.Ae3 exf4 (12...Tc8?! 13.a4!? b4 (13...a6 14.axb5 axb5 15.Aed5 Axd5 16.Axd5 0–0 17.Ta6 Şh8 18.Ab6 Ab8 19.Axd7 Vxd7 (19...Axa6?? 20.Axf8 Fxf8+– 1–0 (26) Kochyev,A (2555)-Forintos,G (2435) Budapest 1978) 20.Tb6+=) 14.Ab5! exf4 15.Ac4! fxg3 16.Abd6+ Fxd6 17.Axd6+ Şe7 18.Axc8+ Vxc8 19.hxg3+_ 1–0 (38) Malakhov,V (2705)-Timofeev,A (2650) Plovdiv 2012) 13.Af5 b4 14.Axg7+ (14.Axe7 Vxe7 15.Ae4 Ae6 Gopal həmin il ilk oyununu irəlilətdi, amma olduqca sürətli bir şəkildə daha pis vəziyyətə gəldi. Görünən odur ki, Qaranın mövqeyini oynamaq daha çətindir. Nəticələr Ağın lehinədir. (15...fxg3? 16.Ff4! Ae5 17.Tc1 gxh2+ 18.Şh1 Tc8 19.Fxe5 fxe5 20.Axc5+– Ae6 21.Axe6 (21.Axd7? Vxd7 22.Txc8+ Vxc8+_ ½–½ (42) Navara,D (2702)-Gopal,G (2550) Caleta 2014) 21...Txc1 22.Vxc1 Vxe6 23.Vc5 Ağ Rf8-də dayandı və Qaranın gedişi qalmadı.) 16.gxf4 f5 17.Ag3 0–0 18.e4 Aed4 19.Fe3 Tad8 20.Tc1 Şh8 21.Te1 fxe4 22.Fxe4+_ 1–0 (45) Mchedlishvili,M (2625)-Gopal,G (2580) Al Ain 2014) 14...Şf7 15.Ah5 bxc3 16.bxc3 fxg3 (16...Fg4? 17.Axf4 kompensasiya var (17.Axf6 Fxf6 18.Fxc6 Ad5 19.Fxd5+ Vxd5 20.Txf4 Ve6–+ ½–½ (25) Maghsoodloo,P (2685)-Timofeev,A (2580) St Petersburg 2018) ) 17.hxg3 Tg8 Vəziyyət çox gərgindir lakin Qara bir az daha irəlidədir.]

9.Ac4 f6 10.Fxc6+ bxc6 11.Fe3!? [Hünərli, bir o qədər də zərərsiz görünən gediş. Tələyə düşmək asandır]

[11.Va4 Vd7! (11...Fd7?! 12.Va5! 0–0 13.Fe3 Oyun çevrilir.) 12.0–0 Ae6 13.f3 (13.Aa5?! Ad4 14.Fe3 Tb8 15.Fxd4 cxd4 16.Ad1?! Tb6_+ 0–1 (20) Yilmaz,M (2577)-Nepomniachtchi,I (2721) Antalya 2013]) 13...Tb8 14.Ae4 0–0 15.Fd2 f5 16.Af2 Ad4 17.Tae1 Ff6 18.Şg2 Vf7 19.e3 Ab5 20.Vc2 Fe6 21.b3 qarşılıqlı oyun ½–½ (56) Vecek,M (2334)-Brorens,D (2309) ICCF email 2019]

11...0–0?! [10 dəqiqə. Bu, çox təbii, qeyri-dəqiq gedişdir! İnanmaq çətindir!]

[11...Ae6 12.Va4 Ad4 13.Tc1 0–0 14.Va5 Vd7!= Vəzir dəyişimi Ağa üstünlük verdi. ½–½ (64) Bleiman,Y (2440)-Stepak,Y (2280) Nathanya 1976]

12.Va4! Fd7? [17 dəqiqə. Bu, onsuz da ciddi səhvdir, amma çoxlu tənqidə ehtiyac olduğunu düşünmürəm. Rb8 proqram gedişini tapmaq və Bd7 ilə Rb8 arasındakı fərqləri anlamaq asan deyil.]

[12...Tb8!N Proqram gedişi. 13.Va5 (13.Vxc6?? Fb7–+; 13.0–0 Ab5 14.Ae4 Ad4) 13...Fe6 14.b3 (14.Fxc5 Fxc4 15.dxc4 Fxc5 16.Vxc5 Txb2 17.0–0 Ae6!=) 14...Ab5! 15.Vxd8 Tfxd8 16.Aa4 (16.Fd2 Ad4 17.Tc1 Fxc4 18.dxc4 f5=) 16...Fxc4! 17.dxc4 Ad4 18.Tc1 e4!= Həmişəki kimi, dəqiq gedişlərlə proqram bərabərliyi tapdı.]

13.Va5! [Ağ tezliklə c5-i almaqla təhdid edir və yalnız müdafiə, vəzir dəyişiminə imkan verir. Məsələ burasındadır ki, strateji baxımdan Qaranın vəziyyəti daha pis idi və dinamik oyuna ehtiyac duyulurdu. Vəzirlər olmadan isə dinamik oyun qurmaq bir növ qeyri-mümkündür.]

13...Ad5 [13...Ae6 14.Vxd8 Tfxd8 15.Tc1 Ad4 16.Aa4 Fe6 17.b3 Tab8 ½–½ (46) Pantsulaia,L (2591)-Hayrapetyan,H (2422) Poti 2014]

14.Vxd8 Tfxd8 15.Fd2!?+_[Mən də fili saxlamağa üstünlük verirəm.]

[15.Aa4 Axe3 16.fxe3 (16.Axe3 Fe6 17.b3 c4! 18.Axc4 Fxc4 19.bxc4 Tab8 Qara arzuladığını əldə edir. Qurban edilmiş piyada üçün oyun kifayətdir.) 16...e4!? 17.dxe4 Fe6 (17...Fe8 18.Tf1 Tab8 19.b3 h5 20.Tc1+_ ½–½ (46) Fridman,D (2569)-Kallio,H (2474) Southampton 2003) 18.Tc1 Tdb8 19.b3 Tb4 Qara itirilmiş piyada üçün biraz təzminat aldı.]

15...Ab6 16.b3 Fe6 17.f3! [Ağ, ağ xanadakı filin gediş ehtimalını azaltmaq istəyir. Ayrıca, şahın əks-gediş şansını aradan qaldırmaq yaxşı fikirdir. Açığı, Qara üçün nə təklif edəcəyimi bilmirəm! Svane tərəfindən qüsursuz edam.]

17...Tac8 18.g4 g6 19.h4 h5 20.g5! Axc4 21.bxc4 f5 [Qaranın ağ xanadakı fili demək olar ki, ölmüşdür!]

22.Fe3 [C5-ə hücum etmək və üstünlüyü reallaşdırmaq vaxtıdır.]

22 ... Tb8 23.0–0-0! [Oyunun ortasında uzun xüsusi gedişlər görmək əyləncəlidir, bununla belə, lazımlı gedişdir.]

23 ... Tb4 24.Şc2 f4 [Qara c4 xanadakı piyada üçün getdi, ancaq bu gedişi tələyə düşəcək. Lakin Bluebaumun əks-oyun yaratma cəhdi başa düşüləndir.]

25.Ff2 Ff5

26.a3! Txc4 [26 ... Tb6 Qara uzun müddət əziyyət çəkə bilərdi, ancaq daha başqa heç nə... 27.Aa4 Ta6 28.Axc5 Txa3 29.Ta1 + -]

27.Tb1 Td7 28.Tb8 + Şf7 29.Thb1 Tcd4 30.Fxd4 cxd4 31.Aa4 Fxa3 32.T1b7 + - [Vəziyyət qalibi göstərir və Qara heç bir şans əldə etmədi.]

32 ... a5 33.Ab6 Txb7 34.Txb7 + Şe6 35.Ac4 Fb4 36.Şd1 [Hər ehtimala qarşı Fe1-i Fh4 fikrindən yayındırır.]

36...Şd5 37.Tb8 Fe6 38.Ta8 Şc5 39.Axa5 Ff7 40.Ac4

Şd5 41.Tb8 Fc5 42.Ta8 Fb4 43.Tc8 Fc5 44.Aa5 Fb6 45.Axc6 Şd6 46.Ab4 Fb3+ 47.Ac2 Fc5 48.Tb8 Fa4 49.Tg8 Şd5

1–0.