​Ermənistanda "müharibə partiyası" hakimiyyətdən gedərsə, nə dəyişər? - ŞƏRH

Bakı. 28 iyun. REPORT.AZ/ İyunun 19-dan Ermənistanın paytaxtı Yerevanda və ölkənin başqa iri şəhərlərində elektrik enerjisinin bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları keçirilir.

Baş verən hadisəyə müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. 

Son hadisələri ermənilərin hazırkı cinayətkar və antixalq rejiminə qarşı üsyanı kimi dəyərləndirənlər də, hakimiyyət uğrunda mübarizə kimi qiymətləndirənlər də, bunu Rusiyaya qarşı çıxmaq kimi şərh edənlər də var. Hətta ermənilərin meydanlara çıxmasını ABŞ-ın təşkil etdiyini düşünənlər və bununla bağlı kifayət qədər arqumentlər ortaya qoyanlar da az deyil. 

Bir məsələ gün kimi aydındır ki, erməni xalqı artıq Serj Sarqsyanın rəhbərliyi altında yaşamaq istəmir. Amma yalnız S.Sarqsyanınmı? Məsələ ondadır ki, Ermənistanın indiki prezidentindən əvvəl də bu ölkəyə "müharibə partiyası"nın təmsilçisi - əslən Dağlıq Qarabağdan olan və əyninə hərbi forma geyinib, əlinə silah alıb Azərbaycan torpaqlarının işğalında birbaşa iştirak etmiş, minlərlə günahsız azərbaycanlını qətlə yetirmiş, insanlıq və bəşəriyyət əleyhinə ağır hərbi cinayətlər törətmiş Robert Köçəryan rəhbərlik edirdi. 

Ermənilər hələ 2008-ci ildə R.Köçəryanın hakimiyyətdən gedib öz yerinə S.Sarqsyanı varis təyin edəndən sonra keçirilən prezident seçkisində buna ciddi etiraz etmişdilər, on minlərlə insan küçələrə çıxmışdı, günlərlə davam edən aksiyaları sonda qan gölündə boğdular, bir neçə nəfər öldü, yüzlərlə adam yaralandı. Amma nəticə dəyişmədi, Ermənistanda hakimiyyətə "müharibə partiyası"nın ikinci təmsilçisi - R.Köçəryanla eyni əməllərin sahibi olan Serj Sarqsyan gətirildi. 

Onun prezident kürsüsünə yiyələndiyi ikinci seçkidə də məsələ çox böyümüşdü. Ancaq sonradan müxalifətlə Rusiya arasında, bəlkə də Qərb arasında da aparılan danışıqlar prezident seçkisində ikinci olmuş Rafo Ovannesyanın geri çəkilməsi ilə nəticələndi.

Bununla belə, hadisələrdən əvvəl də ölkədə hakimiyyətin istefası ilə bağlı çıxışlar səslənirdi. Ermənistan Avrasiya İqtisadi Birliyinə daxil olanda da ölkədə buna etiraz edənlər olmuşdu. 

Deməli, Ermənistanda "müharibə partiyası"na, S.Sarqsyana və Azərbaycan torpağı olan Dağlıq Qarabağdan çıxmış, öz karyerasını müharibə cinayətləri, qan üzərində quranlara qarşı müqavimət göstərən hələ də var.

Onun hakimiyyətdən gedəcəyini də deyənlər az deyil. Odur ki, Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyi baş verəcəyi halda indiki müdafiə naziri Seyran Ohanyanın timsalında "müharibə partiyası"nın - işğal altında olan Azərbaycan torpaqlarının silah gücü ilə əldə saxlayanların yeni nümayəndəsinin iqtidara gələ bilmə ehtimalına və bunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə necə təsir edəcəyinə nəzər salaq. 

Ermənistanda demək olar ki, hər zaman "müharibə partiyası" hakimiyyətdə olub. Düzdür, bir ara keçmiş prezident Levon Ter-Petrosyan Dağlıq Qarabağ münaqişəsini və Azərbaycanla münasibətləri dinc yolla həll etməyə meyllənmişdi. Ancaq onu da son anda istefaya göndərdilər. Ondan sonra Ermənistanda hakimiyyətə Azərbaycanın erməni əsilli vətəndaşları, Qarabağ sakinləri Robert Köçəryan və Serj Sarqsyan gətirildi.

Ötən müddət ərzində münaqişənin həllinə vasitəçiliyi üzərinə götürən beynəlxalq qurumlar, o cümlədən ATƏT-in Minsk qrupu Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yönündə heç bir əməli iş görməyib. "Müharibə partiyası"nın təmsilçiləri sayılan Köçəryan və Sarqsyan isə münaqişənin həlli istiqamətində addım atmaq istəsələr belə edə bilməzlər. Elə son 16 ildə Ermənistanda hakimiyyətə Azərbaycan vətəndaşı olan ermənilərin gətirilməsi təsadüfi deyil. Hər kəsə məlumdur ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli daha çox Rusiyadan asılıdır. Deməli, Azərbaycanın işğal altında olan ərazisində yaşayan "müharibə partiyası"ndan sayılanların Ermənistanda hakimiyyətə gətirilməsi və ya saxlanılması daha çox Moskvadan asılıdır.

Əks hadisə baş verərsə, yəni qərbyönümlü siyasətçi hakimiyyətə gələrsə, Azərbaycan torpaqları işğaldan azad edilə bilərmi?

Buna da ümid çox az, bəlkə də yox dərəcəsindədir. Səbəbləri və hədəfləri eyni olmasa da, Fələstin-İsrail münaqişəsi ilə Dağlıq Qarabağ problemi arasında müəyyən oxşarlıqlar var. Fələstin və İsrail dövlətlərinin yaranmasını o vaxt həm SSRİ, həm də ABŞ başda olmaqla Qərb dəstəkləmişdi. Münaqişənin həllinə vasitəçiliyi iki tərəf edirdi. Hesab edilirdi ki, iki qütb arasında ziddiyyət münaqişənin həllinə mane olur. İndi SSRi yoxdur, Rusiya isə bölgəyə ciddi təsir etmək gücünə malik deyil. O zaman nədən münaqişə öz həllini tapmır?!

Bu baxımdan Ermənistanda rusiyayönümlülər deyil, qərbyönümlülər hakimiyyətə gəlsə, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunması, işğal altında olan torpaqların geri qaytarılması baxımından elə ciddi irəliləyişin olacağını gözləmək sadəlövhlük olardı.

Çünki ehtimal edilən həmin şəraitdə də Yerevanda iqtidara gələn qüvvə Qərbin diqtəsi altında olacaq. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün həllində addım atmayan, İsrail-Fələstin müaqişəsini həll edə bilməyən Qərbin bölgə ilə bağlı yeni maraqları ortaya çıxacaq. Ona görə də ehtimal etmək olar ki, bu baxımdan o da münaqişənin həllini uzatmağa meyl göstərəcək. Fələstin-İsrail münaqişəsi Yaxın Şərqdə bir zamanlar SSRİ və Qərbin, indi isə yalnız ikincinin əlində bölgəyə təsir etmək üçün hansı amildirsə, Ermənistanın işğalı altında saxlanılan Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi də odur.

Qeyd edək ki, bunun işartıları indi də görünür.

Çıxış yolu da yox deyil. Erməni xalqı əsirinə çevrildiyi iddialardan azad olarsa, o zaman bölgədə qonşulara qarşı təzyiq aləti kimi istifadə edilməkdən də qurtular.