Səfir: "Azərbaycan ilə Türkiyə arasında həll olunmayan heç bir məsələ yoxdur" - MÜSAHİBƏ

Türkiyənin Azərbaycandakı yeni fövqalədə və səlahiyyətli səfiri Cahit Bağçı “Report” İnformasiya Agentliyinin suallarını cavablandırıb.

Səfirin müsahibəsini təqdim edirik:

- Cənab səfir, Azərbaycana-Vətənə xoş gəlmisiniz. Yeni təyinatınız münasibətilə Sizi ürəkdən təbrik edir, diplomatik fəaliyyətinizdə uğurlar diləyirik.

- Xoş gördük. Çox təşəkkür edirəm. İnşallah, mənə həvalə edilən bu şərəfli missiyanı həyata keçirən zamanı iki ölkə arasındakı münasibətlərin daha da möhkəmlənməsinə töhfə verməyə çalışacağam.

- Hər zaman bir-birinin yanında olan Azərbaycan və Türkiyə arasındakı əlaqələrin hazırkı durumunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Əvvəlcə qeyd etmək istərdim ki, Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri iki ölkə arasında olan əlaqələrdən daha yüksək səviyyədədir və spesifik xüsusiyyətə malikdir. Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlər qardaşlıq üzərində qurulub. Bu baxımdan münasibətlərimizi qarşılıqlı mənfəət götürmək üçün qurulan əlaqələr kontekstində qiymətləndirmək mümkün deyil. Qardaşların bir-biri ilə münasibətləri yaxşı və pis günlərdə eyni olur və dəyişmir. Pis günlərdə daha çox şeyə ehtiyac var və o zaman həqiqət ortaya çıxır. Bu baxımdan Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı dostluq sağlam, möhkəm və sarsılmaz dərəcədə güclüdür. İki ölkənin yaxın tarixi buna şahiddir. Anadolunun düşmən hücumlarından qorunmasından indiyədək hər cəbhədə olduğu kimi Çanaqqalada da şəhid olan azərbaycanlı qardaşlarımız var. Eynilə, Anadolunun igid oğulları Qafqaz İslam Ordusunun tərkibində Azərbaycanın bolşevik istilasına qarşı döyüşmək üçün gəldilər və Quba, Gəncə və Bakıda şəhid oldular, ancaq ata-baba yurdlarını düşmənə təslim etmədilər. Münasibətimizin xəmiri Anadolu və Qafqazda axan qardaşlarımızın qanı ilə yenidən yoğrulubdur. Buna görə də güclü və möhkəmdir. Ölkələrimiz arasında münasibətlər hər sahədə inkişaf edib və sürətlə inkişaf edir. İki ölkə arasındakı əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş onlarla ikitərəfli müqavilələr imzalanıb. Əlaqələrimiz hərbi sahədən sənayeyə, kənd təsərrüfatından təhsilə qədər yüksək səviyyədə irəliləyir. Xüsusilə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev arasındakı münasibətlər iki dövlət başçısı arasındakı münasibətlər deyil. Bu dostluq münasibətidir. Onların möhkəm siyasi iradəsi və yaxın dostluğu münasibətlərimizə böyük bir təkan verir.

- Türkiyə və Azərbaycan arasında əməkdaşlığın bundan sonrakı inkişafını necə görürsünüz? Bakı ilə Ankara arasında həll edilməmiş hansısa məsələlər varmı?

- Türkiyə ilə Azərbaycan arasında münasibətlər çoxşaxəlidir. İnvestisiyalar qarşılıqlı olaraq artmaqdadır. Azərbaycanlı iş adamlarının Türkiyədəki və Türkiyədən olan iş adamlarımızın isə Azərbaycana yatırdıqları sərmayələr artdıqca, ortaqlıqlar və birlikdə iş qurmaq halları da artır. Trans infrastruktur investisiyaları, təbii qaz və neft investisiyaları SOCAR-ın Türkiyədəki rafineri və neft-kimya investisiyaları, inşaat və turizm biznesi kimi investisiya sahələrinə keçib. Eynilə, Türkiyədən gələn iş adamlarının sərmayələri ilə son illərdə Azərbaycanda Türkiyədən idxal olunan bir çox məhsulun istehsalı son dərəcə vacib inkişaf sahələridir. Tekstildən mebel istehsalı, keramika məhsullarından elektronikaya qədər bir çox sahəyə investisiyalar qoyulub. Bu baxımdan əməkdaşlıq perspektivləri daha da dəyişdirilib. İnanıram ki, bu anlayışla Türkiyənin Azərbaycanla qarşılıqlı iqtisadi və ticari əlaqələrində Türkiyə birinci yeri tutacaqdır. Birlikdə iş görməklə həm Qafqaz, həm də Asiya bazarlarında güclənə bilərik. Azərbaycan-Türkiyə Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurası çərçivəsində imzalanan ikitərəfli müqavilələrin məqsədi buna nail olmaqdır.

- Ölkələr arasında əlaqələrinin daha da güclənməsində diplomatların xüsusi rolu var. Bu baxımdan sizin diplomatik fəaliyyətinizdə prioritet istiqamətlər hansılar olacaq?

- Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərin möhkəmlənməsində şübhəsiz ki, diplomatların rolu böyükdür. Bu da təbiidir. Həyat dinamikdir. Dinamik həyata uyğun dinamik tənzimləmələr sinxronizasiya edilmədikdə, insanlar tez bir zamanda yeni axtarışlara başlayır və həll yolları tapırlar. Son elektron marketinqin təmin etdiyi rahatlıq kimi. Bu baxımdan, xüsusən ticarət əlaqələrində tənzimləmələrin daim yenilənməsi lazımdır. Bundan əlavə, rəqabət qabiliyyətini və yeni bazar üstünlüklərini nəzərə alaraq ikitərəfli münasibətləri vaxtında gücləndirmək üçün addımlar atmaq vacibdir. Vəzifəmə yeni başlamışam və bildiyim qədəri ilə Azərbaycan ilə Türkiyə arasında həll olunmayan heç bir məsələ yoxdur, varsa da ən aşağı səviyyədədir və heç vaxt xroniki bir problem səviyyəsində olmayıb. İkitərəfli razılaşmaların məqsədi bu münasibətlərin inkişafındakı maneələri aradan qaldırmaq və müəyyən bir yerdə sağlam gələcək üçün qarşılıqlı tədbirlərin alınmasını təmin etməkdir. Hər sahədə problemsiz işləyən bir əməkdaşlıq zəmini yaratmaq, problemləri müəyyənləşdirmək və həll yolları inkişaf etdirmək üçün işləmək borcumuzdur. Bakı ilə Ankara arasında həll olunmayan bir problem olduğunu düşünmürəm. Əslində, bunun tələffüzü belə bizi narahat etməlidir. Ölkələr arasındakı münasibətlər təkcə siyasi, hərbi və ya iqtisadi deyil, həm ticarət, həm də insanlarla qurumlar arasındakı əlaqələrdir. Biz də onlara qayğı göstərməliyik. Bir çox evlilik qanla qarışıb və qohumluq münasibətləri qurulub. Münasibətlər qarşılıqlı mülkiyyət hüquqları qədər dəyərlidir. Həm Türkiyədə, həm də Azərbaycanda təhsil alan çox sayda gəncimiz var. Akademik əməkdaşlığı artırmaqla yanaşı, iş adamları birlikləri vasitəsilə ticarət əlaqələrinin daha da dərinləşdirilməsi üçün də zəmin yaratmalıyıq. Bir səfir kimi oxşar işləri sürətləndirməyə çalışacağam.

- Azərbaycan 30 ilə yaxın Ermənistan tərəfindən işğal altında saxlanılan ərazilərini azad etdi. 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Türkiyə Azərbaycana çox böyük dəstək verdi və hər zaman Azərbaycanın yanında olduğunu bildirdi. Müharibənin nəticələrini necə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycan torpaqlarının iyirmi faizinin, Qafqazın ürəyi olan Qarabağın Ermənistan tərəfindən işğalı Azərbaycan xalqı qədər türk xalqının da ümumi dərdi idi. Onun azadlığı həm də bizim ümumi həsrətimiz idi. Xoşbəxtlikdən bu işğala 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra son qoyuldu və Qarabağ azad edildi. Bu münasibətlə qəhrəman Azərbaycan Ordusunu və onun Qalib Komandanı olan cənab Prezident İlham Əliyevi ürəkdən təbrik edirəm. Qələbəniz mübarək və davamlı olsun. Vətən müharibəsində şəhid olan qardaşlarımıza Allahdan rəhmət diləyirəm. O qəhrəmanları dünyaya gətirən analara, mərd atalara, şəhid və qazilərin həyat yoldaşlarına səbr diləyirəm.

Tovuzda ermənilər tərəfindən təxribatlar törədiləndə və şəhidlər olanda səfərbərlik xidmətlərinə axın edən və "bizi də cəbhəyə aparın" deyən Azərbaycanın gənc qəhrəmanlarını qucaqlayıram. Azərbaycan Ordusunun başlatdığı Vətən müharibəsi taktikaları və strategiyaları ilə mühüm bir müvəffəqiyyət nümunəsidir. Etimad məktubumu təqdim edən kimi ilk işim Şəhidlər xiyabanını ziyarət etmək, qəhrəmanları yad etmək və ruhlarına dualar oxumaq oldu. Ertəsi gün isə Hərbi Qənimətlər Parkını ziyarət etdim. Orada bir zabit tərəfindən tutulan və vurulan hər döyüş vasitəsinin xüsusiyyətlərini, hansı cəbhədən gətirildiyini və necə məhv edildiyininə dair məlumatları dinlədim.

Ermənilər hava hücumundan müdafiə sistemlərinə və yaratdıqları müdafiə xəttlərə güvənirdilər, ancaq onlar Azərbaycan Ordusunun Vətənə və bayrağa olan sevgisini hesablaya bilməmişdilər. Şübhəsiz ki, cənab İlham Əliyevin əzmkar, qətiyyətli çıxışları Azərbaycan Ordusuna cəsarət və böyük mənəvi motivasiya verirdi. Digər tərəfdən, Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Vətən müharibəsində güclü siyasi dəstəyi də son dərəcə vacib idi. Bundan əlavə, xarici işlər nazirimiz cənab Mövlud Çavuşoğlunun həmin kritik dövrdə diplomatiyada göstərdiyi dəstək və həmrəylik qardaş Azərbaycanın bu ədalətli mübarizəsinin siyasi müstəvidə qələbə qazanmasında böyük rol oynadı. Türkiyə hər platformada hər zaman Azərbaycanın haqq işində yanında olub və dəstəkləyib. Bu, qardaşlığımızın bir tələbidir. Bu baxımdan, bundan sonra heç bir şey əvvəlki kimi olmayacaq. Azərbaycan bölgədə daha güclü bir ölkəyə çevrilib.

- Azərbaycanla Türkiyə arasında hərbi əməkdaşlıq hər zaman prioritet təşkil edib. İki ölkə arasında hərbi əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi üçün yeni addımların atılması gözlənilirmi? Bu sahədə əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi ilə bağlı hansı təklifləriniz var?

- Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı əməkdaşlıq müxtəlif sahələri, sektorları əhatə edir və çox dərindir. Hərbi əməkdaşlıq da bunlardan biridir. Bu çərçivədə münasibətlər yalnız birgə hərbi təlimlərlə məhdudlaşmır.

Hərbi sahədə əlaqələr birgə təlimlərdən birgə müdafiə sistemlərinin istehsalına qədər bir çox sahəni əhatə etməkdədir. Bu əməkdaşlıq həm də strateji əhəmiyyətə malikdir. Əməkdaşlığımızın qarşıdakı dövrdə daha da inkişaf edəcəyini və dərinləşəcəyini söyləmək səhv olmazdı.

- ABŞ Prezidenti Cozef Bayden 1915-ci il hadisələri haqqında danışan zaman “erməni soyqırımı” ifadəsini işlədib. Bu bəyanat Türkiyə-ABŞ münasibətlərinə necə təsir etdi?

- Dövlət başçılarının və parlamentlərin 1915-ci il hadisələri ilə əlaqədar qəbul etdiyi qərarlar tarixin siyasi motivlərlə yenidən yazılması istiqamətində atılan qanunsuz cəhdlərdir. Tarixi araşdırmaq parlamentlərin mövzusu deyil və olmamalıdır. Parlamentlər də tarix yazmaq, mühakimə etmək və qərar vermək üçün yer deyil. Siyasət və diplomatiya tarixi hadisələr haqqında qərar vermək səlahiyyətində deyil.

Burada əsas məsələ güclənən Türkiyəni dayandırmaq və beynəlxalq aləmdə bunun üçün siyasi bir sıxılma vasitəsi olaraq istifadə ediləcək süni bir material istehsal etməkdir. Məqsəd heç vaxt tarixi həqiqətləri aydınlaşdırmaq olmayıb. Olsaydı Türkiyənin və prezidentimizin açıq çağırışını nəzərə alardılar. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan 2005-ci ildə “Gəlin ortaq tarixi komissiyası quraq və qarşılıqlı olaraq arxivləri açaq” deyib. Ancaq heç kim Türkiyənin bu açıq çağırışına əhəmiyyət vermir. Parlamentlərin tarixi hadisələri qiymətləndirərək qərar verməsi qəbuledilməzdir. Tarixin siyasi təzyiq və şantaj vasitəsi kimi istifadəsini heç vaxt qəbul etməyəcəyik. Hansı konsepsiya istifadə olunursa olsun, bizim üçün heç bir etibarlılığı və dəyəri yoxdur. Millətimiz, dövlətimiz və tariximiz üçün "soyqırımı" sözünü heç vaxt qəbul etmirik və istifadə edənləri şiddətlə qınayırıq. Bunu deyənlər və qərar verənlər əvvəlcə öz tarixi ilə üzləşməli və cavabdeh olmalıdırlar.

- Cənab səfir, müsahibəyə görə təşəkkürümüzü bildiririk. Sizə gələcək fəaliyyətinizdə bir daha uğurlar arzulayırıq.

- Təşəkkür edirəm.