​“Azərbaycanda qadın sahibkarlar” mövzusunda dinləmələr keçirilib

Bakı. 13 oktyabr. REPORT.AZ/ “Qadın Konsensus Mərkəzi” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə “Azərbaycanda qadın sahibkarlar” mövzusunda dinləmələr keçirilib. “Report”un xəbərinə görə, tədbiri giriş sözü ilə təşkilatın sədri Aynur Camalqızı açıb. O bildirib ki, qadınlar hökumətin ayırdığı güzəştli kreditlərdən tamhüquqlu şəkildə yararlanırlar: “Yüngül sənaye, kənd təsərrüfatı, xalq yaradıcılığı, təhsil, ticarət, xidmət sahələrində çalışan sahibkar qadınların sayı durmadan artır. 2014-cü il yanvarın 1-də ölkədə fərdi sahibkarlıq fəaliyyəti göstərmək üçün qeydiyyatdan keçmiş qadınların xüsusi çəkisi 99 min nəfər, yaxud 19 faiz olub. Fərdi sahibkar kimi fəaliyyət göstərən qadınların 60 faizi regionların, 40 faizi isə Bakının payına düşür”.

A.Camalqızı qeyd edib ki, bu gün Azərbaycan qadınlarının 50 faizi fəal əməklə məşğuldur. Qadınların sayı kişilərdən 3 fəaliyyət növündə - səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsində 56,6 faiz, təhsildə 41,8 faiz və istirahət, əyləncə və incəsənət sahəsində fəaliyyətdə 25,6 faiz çox olub. A.Camalqızı bildirib ki, görülən bu işlər nəticəsində qadınlar arasında yoxsulluq səviyyəsi 49 faizdən 5,9 faizə düşüb. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda müasir dövrdə “Biznes qadını”, “iş qadını” kimi ifadələr geniş işlənir: “Əgər bu sahədə uğurlar varsa, deməli, görülən işlər öz bəhrəsini verir. Qadın nə qədər güclü olarsa, qadına qarşı zorakılıq halları azalmış olar”.

Tədbirdə qeyd olunub ki, elmin inkişafında qadınlar müstəsna rola malikdirlər. Doktorantların 30,8 faizini, bütün elmi işçilərin isə 53,6 faizini qadınlar təşkil edir. Son 5 ildə tədqiqat işlərilə məşğul olanlardan elmlər doktoru dərəcəsi alan qadınların sayı 25,2 faiz, fəlsəfə elmləri doktoru dərəcəsi alan qadınların sayı isə 15 faiz artıb. AMEA-nın müxbir üzvlərinin 11-i, akademiklərin 3-ü qadındır.

Qadın Konsensus Mərkəzinin sədr müavini Faina Hənəfiyeva bildirib ki, qadın sahibkarlar əsasən tekstil və kənd təsərrüfatı sahəsində aktivdirlər. O qeyd edib ki, qadınlar əsasən orta və kiçik sahibkarlıq müəssisələrində çalışırlar: “O qadın güclüdür ki, maddi imkanı yüksəkdir. Ailəsinin, uşaqlarının təhsilinə xərcləməyə pulu var. Əgər onların bazara çıxarmağa məhsulu varsa, onlar sahibkar hesab oluna bilər.

Dünya Bankının araşdırmasına görə, qadınlar dünya üzrə qidanın 50%-ni hazırlayırlar. Amma dünya mülkiyyətinin 1%-i qadınlara məxsusdur. Gəlirlərin 90%-i kişilərə, 10%-i qadınlara məxsusdur”.

“Bakı Tekstil” fabrikinin rəhbəri Səkinə Babayeva çıxışında bildirib ki, qadın sahibkarlara hazırda həm dövlət, həm də QHT-lər dəstək verir: “Mən sahibkarlığa 80-ci illərdən başlamışam. Qadınlar bütün problemlərə baxmayaraq, həm ailəni qorumalıdır, həm də sahibkarlıqla məşğul olmalıdır. Qadınların ən böyük borcu evdə övladlarını tərbiyə etməkdir. Bu işdə mənə ailəm də kömək olub. Kim biznesə atılırsa, yuxusuz gecələrinin olacağını bilməlidir”.

Son vaxtlar qadın sahibkarlığının inkişafında xeyli işlər görüldüyünü deyən S.Babayevanın sözlərinə görə, qadınların sahibkarlıqda rolunu artırmaq üçün texniki təhsilə xüsusi diqqət yetirilməlidir: “Bu sənətləri dirçəltməklə sahibkarlığı inkişaf etdirmək olar”.

“Təmiz Dünya” İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalova da sahibkar qadınların problemlərindən danışaraq bildirib ki, bəzən kişilər qadınların güclü olmasından çəkinsələr də, əslində, güclü qadın ailəsinə daha çox kömək edə bilər: “Qadınlara sahibkarlıq sahəsində dəstək olmaq lazımdır. Qadın sahibkarlar əksər hallarda bütün yükü öz üzərlərinə götürürlər. Əslində isə qadına biznesin idarə olunmasında, uşaqların tərbiyəsində həyat yoldaşı kömək etməlidir. Bəzən kişilər düşünürlər ki, qadın güclü olacaqsa, onu əzib keçəcək. Əslində isə bu, düzgün deyil. Qadın güclü olarsa, sahibkarlıqla məşğul olarsa, ailəsinə daha çox kömək edəcək. Digər bir problem isə ondan ibarətdir ki, çox az halda qadın əmlakını özü idarə edir, çox vaxt ona atası, həyat yoldaşı bu məsələdə kömək edir”.

Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü, hüquqşünas Sima Yaqubova isə qadınların biznesdə daha çox uğur qazanmağa meyilli olmasına diqqət çəkib: “Qadın sahibkarların inkişafına üç aspektdən baxılmalıdır: hüquqi, maddi, mənəvi-psixoloji. Bununla bağlı dövlət proqramları həyata keçirilməlidir. Qadına fürsət yaradılmalı, kapital ayrılmalıdır. Qadın sahibkarların inkişafına ayrılan kredit güzəşti normalıdır. Çox inkişaf etmiş Avropa ilə müqayisədə bizdə faizlər yüksəkdir. Bunlar aradan qaldırılmalıdır. Qadınlar biznesdə daha çox uğur qazanmağa meyillidirlər. Çünki fiziki cəhətdən çalışan şəxsin beyni daha yaxşı çalışır. Qadınların da fiziki baxımdan fəal olduğunu nəzə alsaq, onların boyük uğurlar qazana biləcəyini ehtimal edirəm”.

Tədbirdə iştirak edən digər hüquqşünas Səməd Vəkilov isə kişilərin qadınların sahibkarlıq fəaliyyətinə heç vaxt qarşı olmadıqlarını deyib. O qeyd edib ki, qadının sahibkar olmasında hüquqi baxımdan heç bir problem yoxdur. Güzəştli kreditlər məsələsinə gəlincə, o bildirib ki, burada ayrıseçkilik etmək olmaz: “Sahibkar qadınlar ailə dəyərlərinə önəm verməli, ailə dəyərlərindən uzaq düşməməlidirlər”.

Ailə, Qadın, Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin gender məsələləri şöbəsinin eksperti Sevinc Məmmədova bildirib ki, komitə qadın sahibkarlığının inkişafına kömək etmək üçün çalışır. Heç kim birdən-birə böyük sahibkara çevrilmir. Buna görə də Dövlət Komitəsi mütəmadi olaraq “Öz şəxsi biznesinə başla və təkmilləş” adlı təlimlər keçirir: “Sabirabad, Neftçala və Saatlı rayonlarında qadın resurs mərkəzləri yaradılıb. Məqsəd sahibkarlıqla məşğul olan qadınlara kömək etməkdir. Bunlar texnki yardım layihələridir. 2014-cü ildə 14 qadın bizim layihəmizdə iştirak edib və 7 mikrolayihə müəyyənləşib. Bu layihələr dövlət qeydiyyatına alınıb. Biz əlil qadınlara xüsusi diqqət ayırırıq. Əl işlərindən ibarət sərgilər təşkil edirik. Əgər qadın iqtisadi cəhətdən güclü olarsa, ailəsinə daha yaxşı dəstək olar”.

İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin əməkdaşı Anar Məmmədov tədbirdə çıxış edərək bildirib ki, qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi sahibkarlığın inkişafının əsas sütunlarındandır: “Beynəlxalq iqtisadi reytinqlərdə Azərbaycanın rolu bizi daha böyük işlər görməyə sövq edir. Bunun üçün də mütəmadi olaraq iqtisadiyyatın inkişafını sürətləndirəcək addımlar atılır. İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi nəzdində yaradılan Sahibkarlığın inkişafına kömək Milli Fondu ölkədə sahibkarlığın inkişafı üçün mütəmadi işlər görür. Qurum regionlarda tədbirlər təşkil edir, nazirliyin təlim mərkəzində qadınların treninqlərə cəlb olunmasına kömək edir. Azərbaycanla digər xarici ölkələr arasında bağlanmış müqavilələrə əsasən, sahibkar qadınlar xaicdə kurs keçməyə cəlb olunurlar”.

Jurnalist Taleh Şahsuvarlı tədbirdə çıxış edərək hazırda qadınların sahibkarlıq fəaliyyətinə yaranan əngəllərə diqqəti çəkib: “Dünən Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 9 ayın yekunlarına həsr olunmuş iclası keçirilib. Prezident çıxışında sahibkarlıq sahəsində problemlərlə bağlı da bəzi mesajlar verdi. Bildirdi ki, sahibkarları onlarla qurum yoxlayır. Mənə elə gəlir ki, bu, sahibkarlığı inkişafını əngəlləyən problemlərdən biridir. Buna görə də heç kim istəmir ki, xanımı, anası, bacısı sahibkarlıqla məşğul olsun və korrupsiya ilə üzləşsin. Bunlar həll olunsa, hər şey qaydasına düşəcək”.

“Demokratik-İslahatçı Gənclər” İctimai Birliyinin sədri Vüsalə Hüseynli bir çox hallarda sahibkarlıqla məşğul olan qadınların yalnız kağız üzərində sahibkar olduqlarını vurğulayıb: “Ötən il turizmlə bağlı tədbirdə biz 3-4 nəfər turizmlə bağlı sahibkar qadın tapa bilmədik. Biz əgər “google” axtarış sistemində “Azərbaycanda sahibkar xanımlar” yazsaq, heç bir nəticə əldə etməyəcəyik. Bir çox hallarda sahibkar qadınların adı sənəd, kağız üzərindədir. Sənədləşmə qadının adına gedib, amma işi kişi görür. Ölkəmizdə həkimlərin, müəllimlərin sayı çoxdur, bu, yaxşı haldır, amma sahibkar qadınların da sayı artsa, yaxşı olar. Elə qadınlar tanıyıram ki, yaxşı maliyyələri var, amma işi qura bilmirlər. Kişilər bir çox hallarda qadınlara imkan vermirlər”.

Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyasının baş katibi Günay Cəfərli də əsas problemin texniki peşə sahələrinin zəif inkişafından qaynaqlandığını deyib. Bildirib ki, hazırda Konfederasiya bir sıra xarici ölkələrlə bu cür layihələr üzərində çalışır: “Bəzən maddi, psixoloji problemlər qadınları aktiv olmağa qoymur. Bu gün bizimlə əmkdaşlıq qurmaq istəyən müxtəlif ölkələr var. Biz istəyirik ki, azərbaycanlı xanımların biznes fəaliyyəti xaricdə də güclənsin, ölkəyə kapital gəlsin. Ölkədə uğur qazana bilməsək, necə xaricə inteqarasiya edə bilərik? Ailədə ər-arvad dost olarsa, çox böyük uğur qazanmaq olar. Texniki peşə məktəbləri də vacib məsələdir. Konfederasiya xarici ölkələrlə peşə təhsili ilə bağlı əməkdaşlıq edir və biz onlardan mexanizmləri öyrənirik. Bu iş çox aktiv gedir. Hər kəs ali təhsilli olmalı deyil. Mən inanıram ki, bu layihə öz töhfəsini verəcək”.

Tədbirdə mövzu ətrafında müzakirələr aparılıb və iştirakçıların sualları cavablandırılıb.